न्यायमते आनन्द आत्मनो गुण इति कथ्यते। तन्न समीचीनम्। तथा हि, (१) आनन्दगुणो यदि नित्यस्तर्हि तस्यागमापायित्वं न घटे। तस्मादात्मनः स्वरूपमेवानन्द इति सिद्ध्येत्। “आनन्दो ब्रह्मेति व्यजानात् “ (तै. भृ. ६) “विज्ञानमानन्दं ब्रह्म “ (बृ. ३.९.२.७.७) इत्यादिश्रुतेः। न्यायमते नित्य आनन्दो नास्त्येव। (२) आनन्दो यद्यनित्यस्तदा अनुकूलविषयेणेन्द्रियाणां संबन्धे आनन्द उत्पद्यत इत्यङ्गीकार्यम्। ततश्च सुषुप्तावानन्दभानं न स्यात्। सुषुप्तौ विषयेण सहेन्द्रियाणां संबन्धो नास्ति। तस्मादानन्दो नात्मनो गुणः। किन्त्वात्मैवानन्दरूपः। इत्थमात्मा सच्चिदानन्दरूप इति सिद्धम्।