यथा जीवस्य पञ्चकोशा जीवस्य यथार्थस्वरूपं साक्षिणमावृण्वन्ति तथेश्वरस्य समष्टिपञ्चकोशा *१ ईश्वरस्य यथार्थस्वरूपमावृण्वन्ति।

तथा हि ईश्वरस्य यथार्थं स्वरूपं तत्पदलक्ष्यं यद्रूपं तदेव। तमेतं श्रौतमर्थं विहाय केचन मायारूपानन्दमयकोशविशिष्टमन्तर्यामिणं तत्पदवाच्यमेव परमतत्त्वमिति वदन्ति। तथैवान्ये हिरण्यगर्भवैश्वानरविष्णुब्रह्मशिवगणेशदेवीसूर्यादिषु खड्गकुद्दालाश्वत्थार्कवेण्वन्तेषु पदार्थेषु परमात्मत्वभ्रान्तिमापन्नाः। यद्यपि सकलपदार्थेषु लक्ष्यभागः परमात्मनो न भिन्नः तथापि तत्तदुपाधिविशिष्टानेव परमात्मत्वेन मन्यन्ते। तदेतन्मतं तेषां भ्रान्तिरेव। पञ्चकोशावृताज्जीवेश्वरयोः परमार्थस्वरूपाद्बहिर्मुखा देहादिष्वात्मत्वभ्रान्तिमापद्य पुण्यपापान्याचरन्ति। अन्तर्याम्यादिवंशपर्यन्तानां पदार्थानामीश्वरबुद्ध्या आराधनं कृत्वा सुखं प्राप्तुमिच्छन्ति। यादृशमुपाधिमाराधयन्ति तदनुसारेण फलं च सिद्ध्यति। यस्मात्कारणसूक्ष्मस्थूलरूपः सर्वोप प्रपञ्च ईश्वरशरीरेऽन्तर्भूतस्तस्मात् तत्तदुपासनानुसारि फलं भवति। तथा चोक्तं पञ्चदश्यां चित्रदीपे –

एवमन्ये स्वस्वपक्षाभिमानेनान्यथान्यथा।
मन्त्रार्थवादकल्पादीनाश्रित्य प्रतिपेदिरे॥ १२०॥

अन्तर्यामिणमारभ्य स्थावरान्तेशवादिनः।
सन्त्यश्वत्थार्कवंशादेः कुलदेवत्वदर्शनात्॥ १२१॥

इत्यादिना। परन्तु मोक्षो न ब्रह्मज्ञानं विना सिद्ध्यति। यो मोक्षमिच्छति स विवेकेन जीवेश्वरयोः स्वरूपं पञ्चकोशेभ्यः पृथक्कृत्य जानीयात्। तत्र दृष्टान्तः। यथा मिलितयोः *१ मुञ्जेषीकयोः पृथक्करणं क्रियते, तथा विवेकेन जीवेश्वरयोः स्वरूपं पञ्चकोशेभ्यः पृथक्कृत्य जानीयात्।