*१. (1) अविद्याया अप्यधिष्ठानत्वान्नाविद्यातो ब्रह्म जायते। अन्तरेण ब्रह्म जीवेश्वरादयो न सिद्ध्यन्तीति न तेभ्यश्चतुर्भ्योऽपि ब्रह्म जायते। तस्मादनादिसिद्धं ब्रह्म।

(2) ब्रह्मणो निर्विकारत्वान्न ततोऽविद्या जायते। ईश्वरादिचतुष्टयसिद्धेरविद्यासिद्ध्यधीनत्वान्न ततोप्यविद्या जायते। इत्यविद्याप्यनादिरेव।

(3, 4) जीवेश्वरौ न केवलब्रह्मणो वा केवलमायाया वा उत्पद्येते। नापीश्वराज्जीवो वा जीवाद्वेश्वरो जायते। जीवेश्वरभेदस्य च जीवेश्वरसिद्ध्यधीनत्वान्न ततोऽपि जीवेश्वरोत्पत्तिः। अविद्याचित्संबन्धसिद्ध्यधीना जीवेश्वरसिद्धिः। अविद्याचित्संबन्धश्श्चानादिरेव। अनाद्यविद्याचित्संबन्धाधीनजीवेश्वरावप्यनादी एव।

(5) अविद्याचितोरनादित्वात् तयोस्तादात्म्यरूपसंबन्धोप्यनादिरेव। तस्मात् ब्रह्मणो वाऽविद्यातो वा न तस्योत्पत्तिः। ईश्वरादित्रयसिद्धिश्चाविद्याचित्संबन्धाधीना। अतस्तेभ्योऽपि न तस्योत्पत्तिः। अतः अविद्या चित्संबन्धोप्यनादिः।

(6) एतेषामन्योन्यभेदोप्यनादिरेव षण्णामप्येतेषामुत्पत्त्यभावात्। स्वरूपतोऽनादीनि षडेतानि। तत्र कालत्रयाबाध्यत्वात् अनाद्यनन्तं च कूटस्थनित्यं ब्रह्म। ज्ञानबाध्यत्वात्त्वितराणि पञ्च अनादिसान्तानीति विवेकः।

*२. अनादिकालसिद्धत्वात् चिरकालस्थायित्वाच्च प्रपञ्चः सत्य इत्याक्षेपस्यैव समाधानम् – रज्जुसर्पादिभ्रमः स्वप्नभ्रमश्च सर्वजनसाधारणः। स चानियमेनैकघटिकाप्रभृत्यनेकयामावस्थायी भवति, पूर्वसिद्धत्वेन अनादिसिद्धत्वेन च भाति। तथापि रज्जुतत्वसाक्षात्कारे जाग्रत्प्रबोधे च सति, *३ सर्पस्वप्नादीनां त्रैकालिकनिषेधप्रतियोगित्वनिश्चयो जायते। एवमेव प्रपञ्चाध्यासोऽपि भ्रमदशायमनादिरिव सत्य इव च भाति, तत्रावबोधे तु कालत्रयेऽपि नास्तीति निश्चयो जायते। तस्मात् प्रपञ्चो मिथ्या।

*३ मुद्रिते ग्रन्थे ‘सर्पस्वप्नादीनां’ इत्यस्य स्थाने ‘रजतस्वप्नादीनां’ इति यत्प्रकाशितं, तत् स्खलनमिति भाति।