ॐ गुरुपरमात्मने नमः
5.110
इन्द्रियाणां विषयाः के
पञ्चज्ञानेन्द्रियानां विषयाः – शब्दः, स्पर्शः, रूपः, रसः, गन्धः। पञ्चकर्मेन्द्रियाणां विषयाः – वचनं, आदानं, गमनं, रतिभोगः, मलत्यागः। चतसृणां अन्तःकरणानां विषयाः – सङ्कल्पविकल्पः, निश्चयः, चिन्तनं, अहङ्कारः।
इमानि चतुर्दश अधिभूतानि।
अवधेयं – मनसः संकल्पविकल्पः विषयो न भवति। किन्तु, यस्य विषयस्य सङ्कल्पः, तद्वस्तु विषयो भवति। एवमेव बुद्धिचिताहङ्कारानां कर्मेन्द्रियानां चेति ज्ञेयम्।
What are the viṣayas of each indriya
The viṣayas of the five jñānendriyas are: sound, touch, form, taste and smell. The viṣayas of the karmendriyas are: speech, grasping, movement, procreation and excretion. The viṣayas of the mind are: contemplating, choosing, thinking and doership.
These 14 are the adhibhūtas.
Note: contemplation is not the viṣaya of the mind. The object which is being contemplated upon is the viṣaya. The same is true of buddhi, citta, ahaṅkāra, as well as the karmendriyas.
